ANALYSE – In de Brexit-deal die de Britse premier Theresa May met de EU heeft gesloten is de regeling rond de Noord-Ierse grens een enorm struikelblok gebleken. Toch is er een veel groter probleem dat ernstig wordt onderschat: Gibraltar.
Politicoloog Marius S. Ostrowski schrijft op de website The Conversation dat het overzeese Britse gebiedsdeel dat vastzit aan de zuidpunt van Spanje veel ernstiger en langduriger schade aan kan richten in de relatie tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie.
Elke dag steken ongeveer 10.000 Spanjaarden de grens met Gibraltar over om aan het werk te gaan.
Het VK en Spanje hebben wel afspraken gemaakt over heikele onderwerpen als arbeidsvoorwaarden, luchtvaart, belastingen en visserij voor de geplande overgangsperiode van twee jaar na de Brexit, maar voor daarna is er nog nauwelijks iets vastgelegd voor de complexe driehoeksverhouding tussen Spanje, Het VK en Gibraltar.
De afspraken over Gibraltar zijn ook buiten het 585 pagina’s tellende Brexit-akkoord gebleven. Voorwaarde voor welk toekomstig handelsakkoord dan ook tussen de Britten en de EU is dat Madrid en Londen het in bilaterale onderhandelingen eens worden over wat er met Gibraltar gaat gebeuren.
Maar dat is juist het probleem, schrijft Ostrowski. Een Brexit betekent een volledige terugtrekking van Groot-Brittannië uit de EU, inclusief Gibraltar. Maar zonder open grenzen met Spanje stort de economie van het kleine stukje land dat in overgrote meerderheid uit Britse inwoners bestaat volledig in elkaar.
Om toegang tot de interne markt te behouden zou Spanje gedeeltelijke zeggenschap moeten krijgen over Gibraltar, maar daar zijn de Britse regering en de inwoners fel op tegen.
Tot nu toe is de EU altijd een neutrale scheidsrechter geweest bij conflicten tussen de Britten en Spanje over Gibraltar, maar na de Brexit zal de Europese Unie volgens Ostrowski verplicht zijn het Spaanse standpunt te steunen. Spanje maakt nog altijd aanspraak op Gibraltar, ondanks dat het al sinds 1704 Brits is.
Al met al is Gibraltar, met de enorme spanning tussen de door de Britten gewenste soevereiniteit en de door de Spanjaarden gewenste vinger in de pap, een heter hangijzer dan de grens tussen Noord-Ierland en Ierland waar in elk geval een terugvaloptie voor is afgesproken, de omstreden backstop.
Maar zo'n backstop ontbreekt bij Gibraltar volledig, constateert Ostrowoski. En dat maakt Gibraltar tot de sleutel voor de toekomstige verhoudingen tussen Groot-Brittannië en de Europese Unie.
Lees zijn volledige verhaal op The Conversation: "Gibraltar after Brexit: why Spain, not Ireland will decide the UK’s fate
